Dil canlı nesne sayılır. Çünkü o da doğar ve kullanımı bitince ölür. Dilimizin yok olmamasını istiyorsak onu daima kullanmalıyız.
Kırım tatarcasında Türk dilinde olduğu gibi hal çekimi vardır.
Haller Sorular Takılar Örnekler
Baş(yalın)hali kim? Ne? ---------- şanak –kopek
Doğrultuv(e)hali kimge –nege ka,ke şanakka-kopekke
Tüşüm(i)hali kimni-neni nı-ni şanaknı-kopekni
Yer(de)hali kimde-nede de-da(ta-te) şanakta-kopekte
Çıkış(den)hali kimden-neden den-dan(ten-tan) şanaktan-kopekten
Sahiplik hali kimnin-nenin nın-nin şanaknın-kopeknin
Kırım tatarcasında ince sesle başlayan kelimeler ince, kalın sesle başlayan kelimeler kalınla devam eder.
Örnek: Baş-ım-da-kı-lar, kesem-de-ki-ler
İki sesli harf (sozuk ses) yan yana gelmez. Membaa-memba okunur. Bir sesli harf hece teşkil eder, yada sessiz harfle(tutuk ses) bir hece teşkil eder. Sessiz harf yalnız başına bir hece teşkil etmez.
İsimlerde ikiden sessiz harf yan yana gelmez muhakkak araya bir sesli harf gelmesi lazımdır.
Harflerdeki değişim
i-ı okunur
ö-o okunur
ü-u okunur
f-p okunur
v-b okunur
h-k okunur veya hiç okunmaz
g-k okunur
y-c okunur
d-t okunur
ğ-v okunur
ç-ş okunur
p,s,t,n-söylenirken yanlarına ı eki alırlar. Pı-sı-tı bu sesiz harfler kelimenin sonuna gelirse ı takısı konulmaz.
Mek-mak mastar eklerinin yerine mege-maga koyulur.
Mek ve mak ekleri şart koşmada kullanılır. Örnek: bu makasnı tutmak kerek.
Mege ve maga ekleri ne yapmak sualine cevaptır. Örnek: o, kîtap almaga kettı.
De ve da bağlaçları daima ayrı yazılır. Elbet de kalmalı, olsa da bermem
Şık takısı kadar yerine geçer. Örnek: Kapıgaşık ketecek-kapıya kadar gidecek
Tatarcada bazı kelımalerde harfler yer değiştirir.
Ağız-ağzı, karın-karnı, boyun-boynu, isim-ismi, böyle kelimelerin sonuna çoğul takısı olan ler veya lar koyulmaz.
Kırım tatarca dilinde genellikle emir kipleri ile söylenir. Hiç bir zaman yapmacık konuşmalar söylenmez.
